معافیت سربازی در کشور ما دو نوع است معافیت دائم و معافیت موقت در معافیت دائم افراد با استفاده از یکی از روشهای در نظر گرفته شده در قانون جمهوری اسلامی ایران میوانند حین و یا قبل از شروع خدمت سربازی نسبت به معافیت اقدام نمایند ولی معافیت موقت فقط برای «جریمهنشدن و نداشتن غیبت» است. در ادامه راجب به شرایط معافیت دائم و موقت برای مشمولات خدمت نظاام وظیفه مطالب بیشتری را بیان میکنیم.
شرایط معافیت دائم در نظام جمهوری اسلامی ایران به این ترتیب است:
معافیت سربازی پزشکی
این معافیت شامل کسانی میشود که شرایط بیماری آنها به گونهای است که فرد را از شرایط عادی زندگی ناتوان و محروم کرده است. تقریبا هر بیماری در ۱۷ بخش و بیش از ۳۰۰ بند توسط نظام وظیفه تدوین شده است که بر اساس آن میتوان معافیت گرفت. از جمله این موارد میتوان به بیماریهای مربوط به استخوان و اسکلت بدن، جراحیهای مغز و اعصاب، بیماریهای مربوط به چشم، بیماریهای اعصاب و روان، بیماریهای انکولوژی و مربوط به خون و ...
معافیت سربازی کفالت
هنگامی که والدین فردی به دلایل مختلف توانایی سرپرستی خانواده را نداشته باشند یا طلاق گرفته باشند، در این شرایط، فرد میتواند کفالت پدر یا مادر خود را بگیرد. شرایطی همچون عدم غیبت یا تک فرزند ذکور بالای ۱۸ سال بودن و البته زندگی مشمول با شخصی که قرار است کفالتش را بر عهده بگیرد جزو شرایط اصلی و مهم محسوب میشود. مشمولان خدمت وظیفه که مادر آنها دارای همسر موقت باشد هم نمیتواند از این قانون استفاده کند. این روش باعث میشد که والدین مشمولان به صورت سوری از هم طلاق گرفته و به عقد موقت طولانی مدت هم در میآمدند که این بند در ۱۲ تیرماه امسال (۱۴۰۳)، توسط سرپرست ریاست جمهوری اصلاح شد.
معافیت سربازی ایثارگری
این معافیت مشمول کسانی است که یکی از افراد درجه یک خانواده آنهابرای مدت طولانی در مناطق جنگی حضور داشته و یا توسط دشمن به اسارت در آمده باشد.
معافیت سربازی متاهلان
بر اساس قانون جدید این معافیت برای مشمولات متاهل دارای دو فرزند میباشد و همچنین مشمولان غایب و حتی فراری نیز میتوانند از قانون استفاده کنند.
معافیت سربازی عفو رهبری
این قانون مربوط به سن مشمولان است و ربطی به مجرد یا متاهل بودن و یا داشتن فرزند ندارد. متولدین سال ۱۳۵۴ و قبل از آن میتوانند از این معافیت استفاده کنند.
معافیت با خرید خدمت سربازی
در مقاطع زمانی مشخصی امکان خرید خدمت سربازی با پرداخت مبلغی برای مشمولان وجود داشت ولی در حال حاضر برنامهای در این باره در کار نیست و مشمولان غائب امیدی به استفاده این قانون نداشته باشند.
معافیت سربازی با ماده ۶ و ۹ بهزیستی
این معافیت مربوط به کسانی است که قصد دارند کفالت مادر را بر عهده بگیرند، اما تک پسر نیستند و مادر به دلیل معلولیت شدید جسمی، ذهنی یا روانی تحت پوشش بهزیستی است. همچنین مشمولانی که دارای خواهر و برادر معلول باشند یا دو نفر از اعضای خانواده آنها عضو بهزیستی باشد، میتوانند از این معافیت استفاده کنند.
معافیت سربازی کمیته امداد
در کمیته امداد امام خمینی ره این قاون وجود دارد که مشمولانی که مادر آنها عضو دائم کمیته امداد است از سربازی معاف میشوند.
معافیت سربازی ساکنان جزایر خلیج فارس
کسانی که به مدت طولانی در یکی از جزائر خلیج فارس ساکن هستند با ارائه مدارک لازم و تایید نظام وظیفه استان هرمزگان و سایر نهادهای مربوطه میتواند از خدمت سربازی معاف شوند.
معافیت سربازی دو فرزند
سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه در مجلس شورای اسلامی گفت: مشمولان حداقل ۳۵ سال سن و دارای ۲ فرزند از خدمت نظام وظیفه معاف خواهند بود
معافیت سربازی تک فرزند
سن پدر برای معافیت سربازی تک فرزند حداقل ۷۵ سال باشد و مشمول کفالت پدر بیمار و یا مادر فاقد همسر باشد.
معافیت موقت شامل چه مواردی است؟
معافیت تحصیلی
دقیقا از سن ۱۸ سالگی مشمولیت فرد برای انجام خدمت سربازی آغاز میشود ولی با ورود به دانشگاه میتواند از معافیت موقت تحصیلی استفاده کند.
معافیت موقت کفالت
برای دریافت کفالت مادر باید از طلاق یا فوت پدر ۳۰ ماه گذشته باشد تا مشمول بتواند بطور قطعی از خدمت معاف شود. در صورتی که این زمان کامل نشده باشد به مشمول معافیت موقت کفالت داده میشود تا در این زمان وارد غیبت نشود.
معافیت موقت پزشکی
اگر بر اساس آییننامههای پزشکی موجود لازم باشد تا روند درمانی طی شود و بعد از آن شورای پزشکی تصمیم نهایی را اعلام کند به مشمول معافیت موقت پزشکی داده خواهد شد. مهمترین بیماریهای مربوط به معافیت موقت پزشکی بیماریهای مربوط به جراحی دیسک کمر، بیماریهای مربوط به مشکلات پوستی، بیماریهای مربوط به شکستگی استخوان، بیماریهای مربوط به اعصاب و روان، بیماریهای غدد، بیماری واریکوسل وبیماری هیدروسل میباشد.
برای معافیت کجا باید رفت؟
مراحلی که برای دریافت معافیت طی میشود چنین است:
مراجعه به دفاترپلیس+۱۰
دریافت فرم ۳ برگی از پلیس+۱۰ و تکمیل آنها
مراجعه به مراکز واکسیناسیون و مهر برگه توسط مرکز
مراجعه به پزشک معتمد نیروی انتظامی
مراجعه مجدد به پلیس+۱۰ و تحویل مدارک
ارسال پیامک توسط وظیفه عمومی و مشخص کردن زمان و مکان کمیسیون
حضور در جلسه کمیسیون معافیت مورد نظر و ارائه مدارک
گذشت بین ۳۰ تا ۴۵ روز و ارسال پیامک مجدد توسط وظیفه عمومی
حضور در کمیسیون وظیفه عمومی استان یا شهرستان
پرداخت هزینه مصوب کارت پایان خدمت در صورت رای معافیت کمیسیون
فرصت ۱۰ روزه برای اعتراض در صورت رد معافیت
طرح انصار چیست و چه کسانی میتوانند از آن استفاده کنند؟
طرح انصار سربازی فرصتی است برای مشمولان غایبی که به دلایل مختلف موفق به انجام خدمت سربازی نشدهاند. این طرح به افراد مشمول این امکان را میدهد تا با شرایطی خاص، بتوانند به خدمت سربازی خود برسند و کارت پایان خدمت معتبر دریافت کنند. مدت زمان غیبت، محدودیت سنی، شرایط جسمی و روحی و داشتن سابقه عضویت در بسیج نیز میتواند امتیاز مثبتی برای مشمولان غایب در طرح انصار سربازی باشد.
برای شرکت در طرح انصار فرد باید تخصص قابل ارائهای برای خدمت درسپاه یا مراکز بسیج داشته باشد. اگر مشمول تخصصی نداشته باشد یا تخصصهای او به کار یگان خدمتی نیاید یا اینکه خودش تمایلی به ارائه تخصص نداشته باشد، مشکلی ندارد. از قبل مدل خدمتی برای طرح انصار سپاه مشخص شده است و مشمول میتواند از آن استفاده کند.
نحوه ثبتنام در طرح انصار سربازی
با توجه به اینکه طرح انصار سربازی از سوی سپاه پاسداران اجرایی میشود، مشمولان غایبی که شرایط لازم را داشته باشند باید برای ثبتنام به مراکز سپاه یا بسیج محل سکونت خود مراجعه کنند.
مدارک هویتی شامل شناسنامه و کارت ملی و دو قطعه عکس
ارسال دفترچه خدمت سربازی
تحویل برگه اعزام به حوزه
اعلام تخصص و ارائه رزومه یا گواهی مهارتی
در این مراکز، ضمن بررسی شرایط مشمول، مدارک مورد نیاز از فرد دریافت میشود. پس از تکمیل پرونده و تایید نهایی، با مشمول غایب برای نحوه انجام خدمت سربازی بر اساس طرح انصار سربازی، قرارداد منعقد میشود.